Onze school, Sint-Laurens secundair onderwijs, is ontstaan uit fusies van een aantal secundaire scholen in Zelzate en Wachtebeke. Het katholiek secundair onderwijs heeft in de streek een bewogen, maar rijke geschiedenis. De fundamenten van onze school liggen in een even ver als recent verleden. Een bloemlezing.

De voorgeschiedenis: secundair onderwijs voor jongens

Van 1879 tot 1884 woedde er in België een eerste schoolstrijd. De liberale regering vond dat de staat overal lager onderwijs moest organiseren. De kerk vreesde hierdoor de jeugd te verliezen en de pastoors richtten overal de typische dorpsschooltjes op. Tegenover de nieuwe staatsschool in de Leegstraat kwam er voor roomsgezinde inwoners op de plaats waar nu de kleuterschool staat een armoedig gebouwtje. Het rondlopend ongedierte zorgde ervoor dat het de naam “Rattenkot” kreeg.

Op vraag van de lokale pastoor sprongen de Broeders van Liefde op de kar. De congregatie had al een complex in Zelzate: het “Gesticht” waar psychiatrische patiënten werden verzorgd. De broeders bouwden een parel van een school: een lagere afdeling aan de Suikerkaai, de Heideschool, met een Section Moyenne. De inhuldiging vond plaats in 1889. De school kreeg de naam Sint-Jan Berchmansinstituut en had een grote faam in de regio. Ze trok in hoofdzaak de zonen van de betere burgerij aan. Op haar hoogtepunt, in 1892, brandde de school echter af. Een nieuwe start werd niet meer overwogen.

Dan maar terug naar het centrum. De pastoor liet op de hoek van de Kerkstraat en de Patronagestraat een nieuwe school met Kring bouwen. Leander Puissant kwam uit Eeklo om de leiding op zich te nemen. Het werd een groot succes. Er kwam een middelbare sectie bij van twee klassen. Meer dan 20 jaar lang waren de proclamaties grootse spektakels. WOI luidde echter het verval in. Tegen 1918 werd het secundair opgeheven. Er was ook geen geld meer voor de broodnodige herstellingen. Ten einde raad ging de pastoor opnieuw aankloppen bij de Broeders. Na flink wat aarzelen en onderhandelen kwamen de Broeders terug om vanaf september 1920 de pedagogische leiding van de school in handen te nemen. De herinnering aan de klasse van Sint-Jan Berchmans en de strenge leiding dwongen bewondering af. Het instant succes zorgde ervoor dat in 1923-1924 een negende leerjaar aan de gebruikelijk acht werd toegevoegd.

De start van Sint-Laurens in 1924

Zelzate ontwikkelde zich intussen van een landbouwdorp tot een gemeente met industrie. Door een groeiende interesse om verder te studeren startte men in 1924 met een Middelbare Afdeling. Na de acht jaren lagere kon men vier extra jaren moderne humaniora volgen. Een nieuw instituut werd gebouwd. Dat kreeg de naam van Sint-Laurentius, de patroonheilige van de turfstekers, toen een gekend beroep in Zelzate.

Vier broeders namen het voortouw: Eucherius, de stichter van de school, Filominus, Warner en Guido. De eerste twee waren ‘taalmannen’ en van opleiding onderwijzers, de laatste twee  wetenschappelijke regenten. Warner De Beuckelaer was een Antwerpenaar wiens familie nog steeds bekend is van het Elixir d’Anvers. In 1925 werd ook een nieuw klooster gebouwd. Tot dan hadden de broeders in Sint-Jan verbleven en deden ze twee keer per dag een flinke voettocht.

Leerlingen werden sterk getraind in de vier talen, wiskunde en wetenschappen. Voor de talen werden taalbonden gelanceerd waar men discussieerde over allerlei onderwerpen. Zo kregen de leerlingen eind jaren ’20 bezoek van de dichter en schrijver Felix Timmermans. De meesten deden met succes mee aan de staatsexamens voor de spoorwegen, het kadaster en de belastingen. Maar ze waren ook gewild in de industrie. Oud-leerling Emiel Boone stichtte in 1932 in Lembeke de Lotus-speculoosfabriek.

Tien jaar later werd het succes de school bijna fataal. Er waren geen eindjaren in 1935 en 1936 omdat de nieuwe fabrieken de leerlingen al een betrekking aanboden voor ze afstudeerden. De redding kwam er in 1939. Om aan de staatsexamens te mogen deelnemen moest men over een gehomologeerd diploma beschikken. Na veel werken en onderhandelen konden de abituriënten van 1939 als eersten zo’n diploma (wetenschappelijke A) bekomen. De structuur ging over naar zes jaar lagere school en dan een vierde graad (leerplicht tot 14 jaar) of zes jaar middelbaar.

In 1948 vond men de uitstroom van leerlingen na het derde jaar te groot. Wie meer de administratieve kant op wou kreeg een kans in de nieuw opgerichte economische afdeling (voor de hoogste drie jaar). De eerste diploma’s werden uitgereikt in 1951.

Toeval of niet, maar de Broeders hebben altijd bekwame mensen naar Zelzate gestuurd. In de jaren ’50 kwam broeder Bellarminus (Lucien De Priester) de hogere jaren geven. Hij was een economist in hart en nieren. De broeders Leopold (Franse taal en 25 jaar de man achter de Sint-Laurensklok) en Justinus (wetenschappen) werden namen met klank. In 1959 werden drie klassen en een labo boven de feestzaal gebouwd. Broeder De Priester was ook de stuwende kracht achter het project om een technische school op te starten (1960).

In de jaren ’60 werd de babyboom stilaan voelbaar. Er werd een nieuwe turnzaal gebouwd aan de overkant van de speelplaats en een nieuwe blok voor de hogere cyclus. Tegelijk werd een technische school gebouwd. Stilaan werden de broeders-leraars vervangen door leken, niet zelden oud-leerlingen. Leerlingen laten doorstromen naar de hogeschool of de universiteit was de voornaamste doelstelling van het secundair onderwijs geworden. Van halfweg de jaren ’70 tot eind jaren ’80 kwam Broeder Lucien terug, nu als directeur. Hij voerde een strak, maar succesvol beleid. In 1989 werd hij opgevolgd door broeder Eugeen Geysen, de laatste broeder-directeur. In dat jaar ging ook de nieuwe structuur van het secundair onderwijs van start. Drie jaar later waren alle broeders verdwenen uit de actieve crew. In 1995 kwamen de eerste meisjes naar het aso. Op 1 september 1996 werd alles gemengd en fusioneerde de school met de aso-afdeling van Maria Middelares en het Lyceum van Wachtebeke. De nieuwe realiteit was een grote school, onder leiding van Zuster Ria van Bergen. Zij was de eerste (en enige) zuster die aan het hoofd kwam van een broederschool.

TISL: het Technisch Instituut Sint-Laurens

Eind jaren ’50 zag men de industrialisatie in de regio sterk toenemen. Decennia lang was er ook al sprake van de bouw van een grote staalfabriek aan de zuidgrens van Zelzate. Broeder Lucien De Priester vond dat wij nood hadden aan een technische school. Op 8 augustus 1960 werd de vzw Katholieke Scholen van Zelzate opgericht. Op 1 september 1960 startte de afdeling Chemie met 14 leerlingen. Ze bleven gehuisvest in de humaniora van Sint-Laurens.

Een jaar later begon de vzw te bouwen. Gelijktijdig werd de vierde graad van de lagere school opgeheven en gestart met twee oriëntatiejaren van het niveau A3. Meteen telde de technische school vier klassen met in totaal 62 leerlingen. Op 1 januari 1962 werd de school erkend en op 1 september 1962 werden de nieuwe gebouwen in gebruik genomen. In juni 1968 nam de Congregatie van de Broeders van Liefde het ganse patrimonium over. Er werd onmiddellijk aan schaalvergroting gedacht. De A3-afdeling omvatte de opties Mechanica en Elektriciteit en die werden uitgebreid naar de A2-afdeling. Samen met Chemie waren er nu drie opties voor de hogere cyclus. In 1970 werd het gebouw vergroot tot het U-vormig blok zoals wij het nog altijd kennen. In 1976 werd een grote sporthal uit de grond gestampt (voor ASO en TISL) op de grond naast het voetbalveld van SLV-Zelzate. In 1980 kon de school een groot stuk grond aankopen tussen de speelplaatsen en het voetbalveld. Aanvankelijk bedoeld voor een nieuwbouw werd het terrein betegeld en kwamen er minivoetbalveldjes.

In 1981 startte men een zevende jaar Regeltechniek waar zowel de leerlingen van Mechanica als van Elektriciteit zich verder konden specialiseren. In 1982 zag de afdeling Lassen-constructie het licht. Op die manier organiseerde het TISL nu ook beroepssecundair onderwijs. Op 1 september 1983 kreeg de school een gloednieuwe vleugel voor de mechanica. 1985 was dan weer een mijlpaal met het toelaten van de eerste meisjes in de richting Chemie. In 1988 werd de leerplicht van 16 naar 18 jaar opgetrokken. Dat hield meteen ook het einde van het vierde jaar A3 in. De beroepsafdeling werd wel uitgebreid met de richting Elektrische installaties. Beide hadden ook een zevende jaar.

In 1989 voerde Vlaanderen de eenheidsstructuur in. Leerlingen konden nu vanaf de tweede graad  Elektromechanica en Techniek-wetenschappen volgen. In 1996 kwam ook hier de schaalvergroting. De technische scholen en het beroepsonderwijs werden volledig gemengd door een fusie van de buurscholen van Sint-Laurens en Maria Middelares.

Het Maria-Middelaresinstituut

Eind 1841 stichtte George Van Rossen, pastoor in Wachtebeke, de Congregatie van de Zusters van de Sint-Vincentius a Paulo. 12 jaar later wilde de gemeente Zelzate een kantschool voor meisjes oprichten. De pastoor van Zelzate vroeg de heer Van Rossen enkele zusters naar hier te sturen om die taak op zich te nemen. Op 30 september 1853 las men vanop de kansel: “Morgen om 9 uur begin van de kantschool aan de Oosttragel”. Behalve het kantklossen werden ook talen onderwezen en dat bezorgde de school een goede naam. Er volgde al gauw een weeshuis en een bewaarschool voor de kleintjes. Vanaf 1865 kwamen de zusters naar de plaats in de Kerkstraat waar het instituut nu nog altijd staat.

De communiteit werd een heuse zelfstandige gemeenschap, zoals eigen aan die tijd. In 1865 werd een lagere school gebouwd. Later kwamen daar een schuur met stallen, een bakkerij, een wagenhuis en een gebouw voor wezen (in 1885) bij. Naast onderwijs werd ook aan ouderenzorg gedaan. Men moet dit alles plaatsen in de context van de periode 1850-1950. Van 1946 tot 1952 hadden de zusters in Zelzate ook nog een kraamafdeling. Ze hadden hun handen meer dan vol!

In 1887 kwam de kapel erbij. In 1897 bouwde men de bewaarklassen langs de Kerkstraat. In de jaren ’20 werden er avondlessen georganiseerd in de huishoudkunde en dit mondde in 1934 uit in de oprichting van de beroepsschool. Zuster Renata, afkomstig van Zelzate, was de drijvende kracht. Er kwamen theorieklassen voor snit en naad, en was en strijk, een keukenklas, meubels, stoelen, en schrijf- en naaimachines: alles wat nodig was voor de officiële erkenning. Die kwam er in 1938.

In 1947 werd de beroepsschool geherklasseerd tot een afdeling van zes jaar zodat Maria Middelares een technische school werd. Toch kon men na een eerste gemeenschappelijk oriëntatiejaar blijven kiezen voor een cyclus van drie jaar beroepsonderwijs. Op die manier verdween de vierde graad van de lagere school.

In 1957 bouwde men een nieuwe turnzaal en in datzelfde jaar startte de humaniora. De hogere cyclus kreeg een economische afdeling. Er kwamen 7 klassen bovenop de turnzaal en een wetenschapsblok aan de noordkant (in 1966). De voltooiing was de aanleg van een zwembad in 1967, uniek voor de streek.

Zuster Renata bleef tot 1970 directrice van de technische en de beroepsschool en werd dan opgevolgd door zuster Marie-Pascal. Zuster Marie-Johan leidde tot 1979 de humaniora in goede banen en werd opgevolgd door zuster Ria van Bergen. In 1984 kwamen alle afdelingen samen onder de leiding van zuster Ria. De school telde op dat moment 500 leerlingen.

Op 1 september 1989 deed de eenheidsstructuur zijn intrede. Vanaf de tweede graad startte de humaniora nu met een richting Economie-wiskunde. In 1996 werd de school ook betrokken bij de grote regionale fusie en ging de technische en beroepsafdeling samen met die van Sint-Laurens, daar waar de humaniora samensmolt met die van Sint-Laurens en Wachtebeke. In de praktijk werden alle scholen hierdoor ook automatisch gemengd. De school kwam onder leiding van Zuster Ria. In 1996-1997 bleef alles ogenschijnlijk nog hetzelfde, op de afdeling Economie-moderne talen na (hier werden de klassen samengevoegd), maar vanaf 1 september 1997 bracht men de eerste drie jaar (voor jongens en meisjes) samen op de campus Sint-Laurens, terwijl het vierde, vijfde en zesde jaar op Maria Middelares terechtkwam. Vanaf 2008 ging ook het vierde jaar naar Sint-Laurens zodat Maria-Middelares een campus werd voor de derde graad aso. De bso- en tso-afdeling bleef er ook aanwezig met de richtingen Handel, Creatie en mode en Verzorging.

Op 30 juni 2008 ging Zuster Ria met pensioen. Zij was al 24 jaar lang de enige overblijvende zuster die actief in dienst was. Op 4 november 2009 verlieten de zusters het klooster, bijna 157 jaar na hun komst. Ze verhuisden naar het moederklooster van Wachtebeke. Hoewel de school al 12 jaar onder de inrichtende macht van de Broeders van Liefde stond, was dit toch een mijlpaal in de geschiedenis van Zelzate.

Het Lyceum van Wachtebeke

George Van Rossen, die in 1823 tot pastoor van Wachtebeke was benoemd stichtte, zoals gezegd, in 1841 de Congregatie van de Zusters van Sint-Vincentius a Paulo. Iets eerder was ook al gestart met een leer- en werkschool voor meisjes en jonge vrouwen van 7 tot 20 jaar. De zusters zagen het onderwijs als hun belangrijkste taak. In 1849 werd een Franstalig pensionaat gesticht. Het aantal leerlingen van deze (betalende) instelling bleef echter beperkt. Er was ook een internaat aan verbonden, wat net voor de Eerste Wereldoorlog resulteerde in een opvallende aanwezigheid van enkele tientallen Engelse leerlingen.

Aanvankelijk volgden de leerlingen cursussen en waren ze niet ingedeeld per leeftijd. Mogelijke vakken waren Franse taal en lectuur, grammatica, briefschrijven, Vlaamse taal, lectuur, grammatica en spelling, Engels schrijven, wetenschappen, christelijke leer, handwerk, piano, voordragen, huishoudkunde, wiskunde en geschiedenis. Later kwamen daar ook steno en dactylo, hygiëne en gymnastiek bij. Het mag duidelijk zijn dat een meisje dat zich in (een deel van) die vakken kon bekwamen voor die tijd een heel ontwikkelde dame was. Na de Eerste Wereldoorlog zaten de meisjes wel samen per jaar. Er werden bijkomende cursussen snit en naad en huishoudkunde ingericht en in de jaren ’50 kon men zelfs een vierde jaar handel volgen. De leerlingen werden ook voorbereid op examens steno en dactylo in Brussel. De school zelf reikte enkel getuigschriften uit omdat het algemeen onderwijs niet wettelijk erkend was.

De ommekeer kwam er tijdens de tweede schoolstrijd (1954-1958). In het derde trimester van het schooljaar 1957-1958 werd het Nederlands als voertaal ingevoerd. Zuster Scholastica liet de humaniora erkennen (de lagere cyclus in 1959 met terugwerkende kracht tot 1956) en in de hogere cyclus kwam er een economische afdeling (1960), een wetenschappelijke B (1961) en een Latijn-wetenschappen (1970). De huishoudschool werd omgevormd tot een afdeling familiale humaniora. De cursussen in steno en dactylo bleven bestaan onder leiding van zuster Marie-Francine Hectors.

Op de plaats van de vroegere boerderij kwam in 1960 een gloednieuw gebouw: de hoofdbouw van de nieuwe humaniora. In 1957 kwam er een tweede verdieping met kamers voor de internen op het bestaande gebouw.

In 1959 werd een nieuwe landbouwschuur opgetrokken, in 1964 omgevormd tot filmzaal en 40 jaar later tot een sportschuur. Vanaf 1963 droeg de humaniora de officiële naam Lyceum Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart. In 1971 kwam de school onder leiding van mevrouw Colman. In 1977 werd een nieuwe refter gebouwd met mediatheek en enkele klassen. In 1989 werd overgeschakeld op het eenheidstype SO waarmee de familiale verdween. Op 1 september 1996 werd de school opgenomen in de fusie met Sint-Laurens Zelzate en Maria Middelares. De Broeders van Liefde werden de inrichtende macht en hadden vanaf dan de pedagogische leiding in handen. Op 1 september 2007 kwam er een gemeenschappelijke derde graad in Zelzate en vanaf 2011 werd het ook mogelijk de eerste graad tso te volgen in het Lyceum.

Op 20 oktober 2010 verhuisden de zusters van het klooster naar een nieuwbouw een honderdtal meter verder. Het werd een annex aan het WZC Moervaartheem. Het oude klooster werd na 170 jaar omgevormd tot appartementen.

Sint-Laurens secundair onderwijs

De rijke geschiedenis van onze school kende een voorlopig orgelpunt in 2010. Datzelfde jaar vierde het Technisch Instituut Sint-Laurens nog haar 50-jarig bestaan met een academische zitting in aanwezigheid van Pascal Smet, toenmalig Minister van Onderwijs.

Het onderwijsland was echter andermaal geëvolueerd. Het Ministerie van Onderwijs wilde een nieuwe wind laten waaien. Eén van de laatste heilige huisjes mocht er stilaan aan geloven. Een voorstel werd gelanceerd om leerlingen per leeftijd les te laten volgen en niet langer op basis van de onderwijsvorm. Het einde van de schotten tussen aso, tso en bso leek in zicht. Een brede eerste graad zou bovendien inspelen op de leerlingen zelf en hen alle kansen naar de toekomst toe bieden.

Binnen de verschillende scholen in Zelzate groeide dan ook het besef dat één sterke school in de regio een grote meerwaarde zou zijn om leerlingen dat kwalitatief onderwijs te bieden. Samen sta je sterker. Het idee rijpte om Sint-Laurens ASO en het Technisch Instituut Sint-Laurens te laten fusioneren. De directieleden van beide scholen overlegden intensief. Werd aanvankelijk nog gedacht aan het in stand houden van beide scholen onder de vleugels van één directieteam, dan werd al snel beslist Sint-Laurens ASO en het TISL toch als één school verder uit te bouwen. Eén school, één naam: de Sint-Laurensscholen secundair onderwijs Zelzate-Wachtebeke waren geboren. De Broeders van Liefde bleven actief als inrichtende macht. Op 1 september 2011 werd de nagelnieuwe school boven het doopvont gehouden.

Vernieuwend was en is de huidige school zeker: alle leerlingen volgen nu per leeftijd les. Per graad is er ook een eigen campus. De vernieuwing heeft zich ook binnen de nieuwe schoolstructuur doorgezet. Om de sprong naar het hoger onderwijs te verkleinen werden 5 belangstellingsgebieden of departementen geïntroduceerd: talen, wetenschappen en techniek, economie en maatschappij, creatie en mode, en welzijn en maatschappij. Binnen elk departement biedt de school studierichtingen op maat van de leerling: algemeen vormend, technisch georiënteerd of beroepsvoorbereidend.

Sinds 1 september 2016 werd het logo van de school in een nieuw kleedje gestoken. Alles kaderde in een groter cluster-verhaal waarin ook de basisscholen van de Broeders van Liefde werden opgenomen. We gaan nu door het leven als Sint-Laurens secundair onderwijs. Welkom!